مقبره الشعرای تبریز: آرامگاه ابدی سخنوران نامی

مقبره الشعرای تبریز یکی از مهم‌ترین و نمادین‌ترین بناهای تاریخی و فرهنگی شهر تبریز و کل ایران است.

این مکان، آرامگاه جمع کثیری از شاعران، عارفان و دانشمندان بنام ایرانی است که در طول قرن‌های متمادی در این منطقه زیسته و درگذشته‌اند.

۱. موقعیت جغرافیایی مقبره الشعرای تبریز

مقبره الشعرا در مرکز شهر تبریز، در محله سرخاب، در ضلع شمالی بقعه سید حمزه و در مجاورت گورستان تاریخی سرخاب واقع شده است.

۲. تاریخچه مقبره الشعرای تبریز

• پیشینه تاریخی: 

  قدمت این گورستان به قرن‌های ششم و هفتم هجری قمری بازمی‌گردد.

  پس از زمین‌لرزه مهیب تبریز در سال ۱۱۹۳ ه.ق و نیز بر اثر گذشت زمان، آرامگاه‌های قدیمی رو به ویرانی نهادند و نشانه‌های بسیاری از بین رفت.

• احیای مدرن: 

  ایده ساخت بنای یادبودی جدید و باشکوه در این مکان، از دهه ۱۳۴۰ شمسی مطرح شد.

  در سال ۱۳۵۰ مسابقه‌ای برای طراحی آن برگزار شد و طرح مهندسان غلامرضا فرزانمهر و عزت الله ملک برگزیده شد.

• ساخت و ساز: 

  عملیات احداث آن از سال ۱۳۵۱ آغاز شد، اما به دلیل وقوع انقلاب اسلامی و سپس جنگ تحمیلی، متوقف ماند.

  سرانجام در دهه ۱۳۷۰ و ۱۳۸۰ کار ساخت آن با جدیت پیگیری و در نهایت به بهره‌برداری رسید.

۳. سبک معماری مقبره الشعرای تبریز

معماری مقبره الشعرا تلفیقی هوشمندانه از معماری مدرن و مفاهیم سنتی و نمادین است:

• نمای اصلی: 

  بنایی عظیم و بتنی با فرمی روان و سیال که یادآور کوه‌های البرز یا بال‌های مرغ سخن (قلم) است.

  این فرم نمادین، بیانگر عروج و پرواز اندیشه شاعران به سوی افق‌های بلند است.

• ایستایی و استحکام: 

  استفاده از بتن نمایانده شده، نمادی از ایستادگی و پایداری در برابر گذر زمان و بلایای طبیعی است.

• فضای داخلی: 

  فضای داخلی شامل یک تالار اصلی، گنبدی عظیم و نمادین، و سنگ‌قبرهایی از جنس مرمر برای شاعران است.

  فضایی آرام، معنوی و پر از نورپردازی‌های حساب‌شده دارد.

• استفاده از آب و گیاه: 

  حضور آب نما و فضای سبز در اطراف بنا، بر حس آرامش و حیات بخشی مکان افزوده است.

۴. شاعران و شخصیت‌های مدفون در مقبره الشعرای تبریز

بسیاری از بزرگان ادب و عرفان ایران در این مکان آرمیده‌اند.

معروف‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• اسدی طوسی: 

  شاعر قرن پنجم و سراینده «گرشاسپ‌نامه».

• خاقانی شروانی: 

  از استادان مسلم قصیده‌سرایی در ادب فارسی.

• ظهیرالدین فاریابی: 

  شاعر غزل‌سرای قرن ششم.

• قطران تبریزی: 

  شاعر دوره سلجوقی و از پیشگامان شعر فارسی در آذربایجان.

• همام تبریزی: 

  شاعر معاصر سعدی و از استادان غزل.

• مغربی تبریزی: 

  شاعر و عارف سده هشتم.

• سید محمدحسین شهریار: 

  شاعر معاصر و پرآوازه ایران، سراینده شعر معروف «علی ای همای رحمت» و منظومه «حیدربابایه سلام». (آرامگاه وی از مهم‌ترین بخش‌های مقبره الشعراست.)

• ثقةالاسلام تبریزی: 

  از مجتهدان و مبارزان دوره مشروطه.

• معجز شبستری و استاد رحیم خویی از دیگر شاعران مدفون در اینجا هستند.

نکته: لیست کامل شاعران مدفون بسیار طولانی است و بیش از ۴۰۰ شاعر برآورد می‌شود.

۵. اهمیت فرهنگی و اجتماعی مقبره الشعرای تبریز

• نماد هویت ملی: 

  مقبره الشعرا تبریز به عنوان دومین مرکز اصلی شعر و عرفان ایران پس از حافظیه شیراز شناخته می‌شود.

• پاتوق اهل ادب: 

  این مکان به محفلی برای دوستداران شعر و ادب تبدیل شده و مراسم شعرخوانی و بزرگداشت شاعران در آن برگزار می‌شود.

• جاذبه گردشگری: 

  یکی از پربازدیدترین جاذبه‌های تبریز برای گردشگران داخلی و خارجی است.

۶. اطلاعات بازدید مقبره الشعرای تبریز

• آدرس: 

  تبریز، خیابان ثقةالاسلام، میدان سرخاب، جنب بقعه سید حمزه.

• ساعات بازدید: 

  معمولاً همه روزه از صبح تا غروب (ساعات دقیق‌تر را بهتر است از منابع محلی در زمان سفر جویا شوید).

• امکانات: 

  در اطراف این مکان، کتابفروشی، غرفه فروش محصولات فرهنگی و فضای استراحت وجود دارد.

در انتها

مقبره الشعرای تبریز تنها یک بنای تاریخی نیست؛ بلکه گنجینه‌ای زنده از فرهنگ و هویت ایرانی است.

این مکان، یادآور شکوه ادبیات فارسی و پیوند ناگسستنی شهر تبریز با شعر و عرفان است.

بازدید از این آرامگاه، سفری نمادین به قلب تاریخ پرافتخار ادبیات ایران است.