استان قم
جغرافیای استان قم
موقعیت و وسعت
استان قم با مساحتی حدود ۱۱,۵۲۶ کیلومتر مربع، یکی از کوچک‌ترین استان‌های ایران است.
این استان از شمال به استان تهران، از شرق به استان سمنان، از جنوب به استان اصفهان و از غرب به استان مرکزی محدود می‌شود.
توپوگرافی و اقلیم استان قم
قم دارای آب و هوای نیمه‌بیابانی با تابستان‌های گرم و خشک و زمستان‌های سرد است.
میانگین بارش سالانه در این استان حدود ۱۵۰ میلی‌متر است.
رشته‌کوه‌های البرز جنوبی در شمال استان قرار دارند و کویر نمک در شرق آن واقع شده است.
تقسیمات اداری استان قم
استان قم دارای ۵ شهرستان است:
۱. قم
۲. کهک
۳. جعفرآباد
۴. خلجستان
۵. سلفچگان
تاریخچه استان قم
پیش از اسلام
منطقه قم در دوران پیش از اسلام نیز دارای سکونتگاه‌های انسانی بوده است.
کشف آثار باستانی از جمله تپه‌های سیلک و قلی درویش نشان‌دهنده قدمت تاریخی این منطقه است.
پس از اسلام
قم پس از اسلام به یکی از مهم‌ترین مراکز شیعه‌نشین ایران تبدیل شد. ورود حضرت معصومه(س) به این شهر در سال ۲۰۱ هجری قمری نقطه عطفی در تاریخ قم بود. از آن پس، این شهر به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز علمی و مذهبی شیعه در جهان شناخته می‌شود.
ویژگی‌های فرهنگی و مذهبی استان قم
حرم حضرت معصومه(س)
حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) قلب تپنده شهر قم است.
این حرم سالانه میلیون‌ها زائر از داخل و خارج کشور را به خود جذب می‌کند.
حوزه علمیه قم
حوزه علمیه قم یکی از بزرگ‌ترین مراکز علوم دینی در جهان اسلام است که پس از انتقال آیت‌الله حائری یزدی به قم در سال ۱۳۴۰ هجری قمری، رونق ویژه‌ای یافت.
امروزه این حوزه با حضور ده‌ها هزار طلبه از سراسر جهان، به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز علمی شیعه شناخته می‌شود.
مراکز علمی و دانشگاهی استان قم
قم علاوه بر حوزه‌های علمیه، دارای دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی متعددی است از جمله:
دانشگاه قم
دانشگاه علوم پزشکی قم
دانشگاه باقرالعلوم
مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)
اقتصاد استان قم
صنعت
استان قم دارای چندین شهرک صنعتی از جمله شهرک صنعتی شکوهیه، شهرک صنعتی قم و شهرک صنعتی سلفچگان است.
صنایع مهم این استان شامل صنایع غذایی، نساجی، ساختمانی و تولید مصالح ساختمانی می‌شود.
کشاورزی
با وجود شرایط نیمه‌بیابانی، کشاورزی در مناطق حاصلخیز استان به ویژه در اطراف رودخانه قمرود رونق دارد. محصولات عمده شامل گندم، جو، پنبه و محصولات باغی مانند انار و انجیر است.
گردشگری مذهبی
گردشگری مذهبی یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی استان قم است. حضور سالانه میلیون‌ها زائر داخلی و خارجی، رونق اقتصادی ویژه‌ای به این بخش داده است.
جاذبه‌های گردشگری استان قم
جاذبه‌های مذهبی
حرم حضرت معصومه(س)
مسجد جمکران
مسجد مقدس امام حسن عسکری(ع)
مقبره‌های علما و مراجع تقلید در باغ بهشت قم
جاذبه‌های تاریخی
کاروانسرای دیر گچین (قدیمی‌ترین کاروانسرای ایران)
خانه تاریخی یزدانپناه
تپه قلی درویش
قلعه قمرود
جاذبه‌های طبیعی
دریاچه نمک
منطقه حفاظت شده پلنگ دره
چشمه‌های آب معدنی کهک
پارک ملی کویر
چالش‌ها و فرصت‌های استان قم
چالش‌ها
کمبود منابع آب
رشد بی‌رویه جمعیت
آلودگی هوای ناشی از صنایع و ترافیک
مشکلات زیست‌محیطی ناشی از توسعه شهری
فرصت‌ها
توسعه گردشگری مذهبی و فرهنگی
تقویت مراکز علمی و تحقیقاتی
توسعه صنایع دانش‌بنیان
بهره‌برداری از موقعیت جغرافیایی و ترانزیتی
در انتها
استان قم با ترکیبی از ویژگی‌های مذهبی، تاریخی، فرهنگی و علمی، یکی از مهم‌ترین استان‌های ایران محسوب می‌شود.
این استان با حفظ هویت مذهبی خود، در حال توسعه در زمینه‌های علمی، صنعتی و گردشگری است.
آینده قم در گرو مدیریت صحیح منابع، توسعه پایدار و حفظ میراث غنی فرهنگی و مذهبی آن است.