غار قوری قلا یا قوری قلعه، بزرگ‌ترین و طولانی ترین غار آبی خاورمیانه با پیشینهٔ ۶۵ میلیون سال است. درازای این غار ۱۲ کیلومتر و ژرفای آن ۳۱۴۰ متر است.
درفاز نخست غار كه ۵۰۰متر طول دارد، دو تالار كوهان شتر و مریم شناسایی شد. دراین تالارها شكل‌های مختلفی ازجمله نیم‌رخ شتر، كوهان شتر، مار، طوطی، كركس، شیرسنگی، كاخ سفید، قلب، كشتی، برج پیزا، آسیه‌زن‌فرعون، (ابوالهول)، بابا نوئل، مجسمه فردوسی و مشابه تصویر حضرت مریم دیده می‌شود.
جذاب‌ترین بخش این غار را در هزار متری آن مشاهده خواهید کرد و ان غاری حوضچه‌ای است که جزو زیباترین حوضچه‌های آبی دنیا قرار گرفته است. در این مکان قندیل‌های به شکل پرده‌ای در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند که با برخورد دست شما با آنها صدایی شبیه به یکی از آلات موسیقی به گوش می‌رسد. وجود چنین قندیل‌هایی و شنیدن صدای آلات مختلف موسیقی باعث شده تا این تالار به نام بهتوون نامگذاری شود.
فاز دوم غار نیز ۱۰۰۰ متر طول دارد که تالارهای نماز، بلور و عروس در آن کشف شده است. در بخش دیگری از غار قوری قلعه تونلی با نام «تونل برزخ» وجود دارد که به وحشتناکترین مکان این غار معروف شده است، طول این تونل ۲۲۰ متر است که با عرض سه متر نیمی از آن را آب فرا گرفته است. در عمق دو هزار و ۷۰۰ متری غار قوری قلعه، چهار آبشار به ارتفاع ۱۰ تا ۱۲ متر وجود که در این عمق وجود چنین آبشار زیبایی باور پذیر نیست وهر بیننده ای را مسحور خود خواهد کرد.
از لحاظ زیست‌شناسی غار مسکن گونه نادری از خفاش بنام خفاش موش گوشی است.
در جریان تسطیح دهانه غار آثاری از اواخر دوره ساسانی در کف غار کشف شد که شامل هشت عدد ظرف نقره‌ای با نقش کبک و پرندگان شکاری و درنا، تکه‌های سفال و پانزده سکه ساسانی مربوط به یزدگرد سوم است. بر روی دو ظرف نیز کتیبه‌هایی به خط پهلوی میانه نوشته شده است.
علت نامگذاری قوری قلعه
روستایی به همین نام در نزدیکی این غار قرار دارد که در ایام قدیم اطراف این روستا را قلعه های مختلفی در بر گرفته که شکل یکی از این قلعه ها شبیه قوری بوده است به همین دلیل نام این روستا و این غار به قوری قلعه نامگذاری شد. بعدها پس ار ساختن آبادی در کنار دژ همان نام یعنی قوری قلعه به روستا اطلاق شد، از طرفی چون نزدیکترین محل سکونت به غار همین ده است؛ بنابر این اسم غار را نیز قوری قلعه گذاشتند.
در روایتی دیگر، اینکه چرا روستا و غار را قوری قلعه نامیده اند به دوره ساسانیان باز می گردد. درآن دوره دژی بزرگ و مستحکم بنا شد که هم اکنون نیز آثاری از آن به جای مانده است، این دژ به جهت بزرگی بعدها از سوی کرد زبانان آن منطقه به “گورا قلا” نامیده شد.کلمه گورا در زبان کردی به معنای بزرگی و قلا به معنای قلعه یا دژ می باشد، در اثر گذشت زمان این نام به تدریج تغییر کرده و به نام های “گوری قلا”و در آخر به “قوری قلعه”معروف شده است.
دسترسی محلی غار قوری قلعه
این غار در ۸۶ کیلومتری شهر کرمانشاه در مسیر جاده پاوه و در ۲۵ کیلومتری شهر جوانرود ، در دامنه کوه شاهو و مشرف بر جاده روانسر - پاوه و در همسایگی روستایی به همین نام واقع است.
